“Богдын сургаалыг сэнхрүүлэн бадруулсан бичиг” хэмээх манж сургаалын зохиолын тухай
On Manchu moralic literature “Enduringge tacihiyan-be neileme badarambuha bidhe”
DOI:
https://doi.org/10.22353/MJFLC2017116Keywords:
гар бичмэл, модон бар, манж сурвалж, манж уран зохиолAbstract
Numerous historical and factual documents prove that there was historical, economic and cultural relationship between two countries even before Mongolia was under the Manchu rule for over 200 years. For instance, Mongol script was used in its original form by Manchu people and later they created their official script in 1632 by making some changes in its writing forms due to their dialects. Not only works on history, philosophy, customs, rituals, teachings, astrology, religionand literature translated from Chinese but also numerous works created by them in Manchu as they had their own script within very short time.
Some of these monuments are still being kept in the National Library of Mongolia. Moralic literature play an important role in Manchu literature, and many of which have still been used as sources such as:“gebungge saisai isabuha bidhe”, “dai hiyoo i jurγan be badarambuha bidhe”, “ninggun baitai tarγabun gisun bidhe”, “jusei tacibure be jompi ulhiburengge”, “: duin tarγacun i leulen i sioi”, “emu tanggū orin saγda i gisun i sarkiyan bidhe”, “jalan de ulhibure oyongγo gisun i bidhe”, “pan ši i šošohon leulen i bidhe”, “orin duin hiyoošun i bidhe”.
“Enduringge tacihiyan-be neileme badarambuha bidhe” is one of the most popular and valuable work for both the Mongols and Manchus especially for their scholars.
References
монгол хэлээр:
Баярсайхан М., Отгонтуул Т., (1997), Монгол-Манж толь бичиг, УБ. МУИС хэвлэх үйлдвэр.
Bilig, Ulaγantuyaγ-a, Manju-Mongγol-Kitad toil bičig, Ündüsün-u keblel-ün koriy-a, 2013.
Буянтогтох Г., Баярсайхан М., (1992), УТНС-ийн манж хөмрөгийн ном зүйн бүртгэл, УБ. МУИС хэвлэх үйлдвэр.
Дансранжав А., Манж сургаал үгсийн тухай, ШУА, Улсын Их сургуулийн манж монгол хэлний ангийн оюутнуудын ЭШБ, 1962.
Жаргалмаа Э., Манж Монгол сургаалын зохиолын харилцан холбогдох нь, (бакалаврын ажил) МУИС, МХСС. Эх бичиг Алтай судлалын тэнхим. 2011.
Лувсанжав Чой., Шархүү Ц., (1968), Манж Монгол толь бичиг, УБ.
Мижиддорж Г., “Нэгэн зуун хорин өтгөсийн угийн буулгал” хэмээх номын тухай, Монголын судлал, МУИС, МСХ, УБ. 81-113 х. 1992.
Мишиг Л., (1959), Улаанбаатар хот дахь улсын номын сангийн манж номын хөмрөгт байгаа манж номын гарчиг, УБ.
Namjilm-a, (1994), Qorin naimatu tayilburi toli, Öbür mongγol-un soyul-un keblel-ün qoriy-a. 10.Norjin Č., (1999), Mongγol kelen-ü toli, Öbür mongγol-un keblel-ün qoriy-a.
Отгонтуул Т., (2009), Нишан удганы бичиг (Nišan saman-i bidhe), УБ. Соёмбо хэвлэлийн газар.
Шаарийбуу Я., (1999), Манжийн утга зохиолын дээж, УБ.
Шархүү Ц., Нанхиадаас Манжид орчуулсан зохиолоос Монгол хэлэнд орчуулсан зарим зохиолын тойм, Орчуулах эрдэм №5, 102-109 х. 1988.
гадаад хэлээр:
Otgontuul T., “Studies on Manchu Source materials Translation in Mongolia”, The 6th International Conference of Center for Manchu Studies, Korea, Korea University. 2016.
Захаров И., Полный манчжурско-русский словарь, СП. 1875.
Пан Т.А., Маньчжурские письменные памятники по истории и культуре империи Цин 17-18 вв,
Санкт-Петербург, 2006.
