Монгол, хятад зүйр үгэн дэх “адуу” болон “нохой”-н тухайт соёл, сэтгэлгээний хүчин зүйлс

The traditional culture of the Mongolian and Chinese proverbs about the horse and dog

Abstract

Монгол,  хятад   хэлнээ  ―адуу‖  болон  ―нохой‖-н  тухайт  зүйр  үг  арвин  их  бөгөөд хамрах хүрээ нь ч нэн өргөн аж. Эдгээр зүйр үгэнд монгол, хятад хоѐр үндэстний аж төрөх хэв маягийн ялгаа болон хоѐр өөр соѐл иргэншил бүхий бэлчээрийн мал аж ахуй болон газар тариалангийн соѐл нэвт шингэсэн байдаг байна.

Монгол, хятад зүйр үгэнд адуу нь түүхийн урт удаан хугацааны турш хүнтэй хамт байсаар сэтгэлгээний хамтын хэлбэрийг бүрдүүлсэн ба нүүдлийн амьдрал нь газар тариаланг бодвол адуунд илүү их найдан түшиглэж байсан учраас монгол хэлэнд морийг магтан дуулсан, мориор жишээлсэн зүйр үг хятад хэлнийхтэй харьцуулахад илүү их байна. Эдгээр зүйр үг нь нүүдэлчин монголчуудын амьдрал адуу малтай холбоотой  соѐл илүү их байдгийг илэрхийлж байна.

Харин нохой нь хүний хань нөхөр, гэр хотоо манадаг, ан гөрөөнд тусалдаг гэдэг талаасаа монгол, хятад зүйр үгэнд адилхан сайшаасан хэлбэрээр илэрхийлсэн байдаг ч бохир заваан, зусарч бялдууч, ховдог идэмхий гэдэг талаас нь муушаасан утга олонтаа илэрхийлсэн байна.

蒙汉两种语言中以动物为喻体的谚语能够很好地说明两个民族文化特点。马和狗是世界上较早被驯兹的畜种，人在和马、狗生死与共、相互依存的漫长历史中，建立起了深厚的情感，蒙汉两个民族蔚为大观的马文化和狗文化就是这种情感的体 现。蒙汉民族对马、狗或褒或贬，以之喻人喻事。把马和狗作为一种精神现象的象征体蕴含深刻的民族情感，因为如此，马文化和狗文化才能在两个民族中源远长流。汉蒙谚语中都有―马‖与―狗‖的谚语，它们数量丰富、涉及范围广泛，蕴含了丰富的历 史和文化。汉蒙涉马、狗谚语鲜明的民族文化印记是蒙汉两个民族生产生活方式差异的 体现，也是两种文明——农业和游牧文明独特性的反映。汉民族文化中，人们对―狗‖褒贬不一，但总的说来贬多褒少。蒙古谚语中也有贬狗内容，也体现狗的恶：自小喂兹的狗却咬伤为人的手；也体现 狗的赖：狗生出来就是吃屎的，官生出来就是刮民的；也体现狗的诌媚：狗不咬拿骨的人，毒如蛇，馋似狗等，这些方面与汉族谚语相似的。