Төр овгийг үүсгэх нь
Антропологийн хийсвэрлэл хийгээд Дотоод Ази дахь “тэргүүн үгүй” төр
DOI:
https://doi.org/10.22353/mar.202501.05Keywords:
овог, тэргүүнгүй төр, Монгол, ураг төрөл, антропологиAbstract
XIX зууны нийгмийн хувьслын онолд (evolutionist social theory) ураг төрөл нь төргүй нийгмийг (nonstate society) зохион байгуулагч гол зарчим юм хэмээн үзжээ. Ураг төрөлд тулгуурласан тэгш эрхт нийгэм нь (egalitarian kinship society) хувь хүнтэй хамааралгүй ангийн нийгмээр (impersonal class society) солигддог хэмээн үзэх энэхүү онолын өөрчлөлт нь овог аймгийн тухай (clan/tribe) антропологийн ухааны ойлголт бүрэлдэн тогтох үндсэн суурь болсон билээ. Гэвч XX зууны сүүлээс барууны антропологийн ухаанд уг хувьслын онол болон ураг төрлийн, овог аймгийн (clan/tribe) нийгмийн тухай антропологийн сонгодог онолыг хэрэглэх нь улам багассаар байна. Энэхүү өгүүлэлд Дотоод Азийн “овог аймгийн” (clan/tribe) нийгмийн тухай ойлголтыг дахин шинжлэх төдийгүй “төрт” болон “төргүй” нийгмийн ангиллын тухай авч үзнэ. Язгууртны (aristocracy) нийгмийн нэгэн хэв шинж нь тухайн нийгмийн улс төрийн харилцаанд ураг төрлийн зарчим үйлчилдэг явдал бөгөөд уг харилцааны дотор төрийн хүчний нэжгээд аргууд (power technologies) байдаг. Судлаачид төрт нийгэм, “овог аймгийн” (clan/tribe) нийгэм нь хоорондоо ялгаатай хоёр өөр нийгэм хэмээн авч үзэхээс илүүтэй тухайн нийгмүүдэд байх удирдлага, эрх мэдлийн төвлөрөл, засаглалын хэлбэрийг харьцуулан харах нь чухал юм. Бүгдийг захирсан төвлөрсөн “тэргүүн”-тэй, “тэргүүн” үгүй байхаас үл хамааран Дотоод Азийн төрийг тогтоох тулгуур нь орон нутгийн хүчний харилцаа юм. Төвлөрсөн захиргааны эрх мэдлээс эс хамааран орон нутгийн түвшинд төрийн хүчний ихэнх үйл ажиллагаа явагдаж байдаг энэхүү улс төрийн тогтолцоог “тэргүүн үгүй төр” хэмээн тодорхойлон томьёолж байна.
References
Chadwick, H. 1926. The Heroic Age. Cambridge: Cambridge University Press.
Kuper, A. 1988. The invention of primitive society: Transformations of an illusion. London: Routledge.
Dardess, J. W. 1996. A Ming society: T ’ai-ho county, Kiangsi, fourteenth to seventeenth centuries. Berkeley: University of California Press.
Deuchler, M. 1992. The Confucian transformation of Korea: A study o f society and ideology. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
Dresch, P. 1988. Segmentation: Its roots in Arabia and its flowering elsewhere. Cultural Anthropology 3, no. 1: 50-67.
Durkheim, E. 1964 [1893]. The division of labor in society. New York: MacMillan.
Evans-Pritchard, E. 1933-1935. The Nuer: tribe and clan. Sudan Notes and Records 16: 1-53; 17: 51-57; 18: 37-87.
Evans Pritchard, E. 1938. Review o f G. W Murray's Sons of Ishmael. Africa 11, no. 1:123.
Fortes, M. 1949. The web of kinship among the Tallensi. Oxford: Oxford University Press.
Gellner, Ernest. 1983(b). Nations and nationalism. Oxford: Blackwell.
Gottlieb, A. 1992. Under the Kapok tree: Identity and difference in Beng thought. Bloomington: Indiana University Press.
Gough, K. 1971. Nuer kinship: A reexamination. In The translation of culture: Essays to E. E. Evans-Pritchard, ed. T. Beidelman. London: Tavistock.
Hobsbawm, E., and T. Ranger, eds. 1983. The invention of tradition. Cambridge: Cambridge University Press.
Jackson, M. 1989. Paths toward a clearing: Radical empiricism and ethnographical inquiry. Bloomington: Indiana University Press.
Leach, Edmond. 1982. Social anthropology. London: Fontana Press.
Maine, H. 1861. Ancient law: Its connection with the early history o f society and its relation to modern ideas. London: John Murray.
McKinnon, S. 2000. Domestic exceptions: Evans-Pritchard and the creation of Nuer patrilineality and equality. Cultural Anthropology 15, no. 1: 35-83.
Meeker, E. 2002. A nation of empire: The Ottoman legacy of Turkish modernity. Berkeley: University o f California Press.
Middleton, J. 1965. The Lugbara of Uganda. New York: Holt, Rineheart and Winston.
Ochir, T. A., and B. J. Serjee. 1998. Mongolchuudyn obgiin lavlakh [Directory of Mongolians’ obogs]. Ulaanbaatar: Mongolian Academy of Sciences.
Renan, E. 1990 [1882]. What is a nation? In Nation and Narration, ed. H. Bhabha, 8-22. London: Routledge.
Rives, J. 1999. Tacitus: Germania. Oxford: Clarendon Press.
Sahlins, M. 1983. Other times, other customs: The anthropology o f history. American Anthropologist 85: 517-543.
Southall, A.1988. The segmentary state in Africa and Asia. Comparative Studies in Society and History 30, no. r. 52-82.
Starr, C. 1961. The origins of Greek civilisation, 1100-650 b.c. London: Jonathan Cape.
Szonyi, M. 2002. Practicing kinship: Lineage and descent in late imperial China. Stanford, Calif.: Stanford University Press.
Thom, M. 1990. Tribes within nations: The ancient Germans and the history of modern France. In Nation and narration, ed. H. Bhabha, 23-43. London: Routledge.
Verdon, M. 1983. The Abutia Ewe of West Africa: A chiefdom that never was. Berlin: Mouton.
Wolfram, H. 1988. History of the Goths. Berkeley: University o f California Press.
Yorke, B. 1990. Kings and kingdoms of early Anglo-Saxon England. London: Routledge.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Mongolian Anthropological Review
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
