Түрэгийн түрүү үеийн Яргайтын хадны оршуулга

Abstract

 Тус өгүүлэлд Увс аймгийн Өмнөговь сумын Яргайтын хадны оршуулгаас илэрсэн эх хэрэглэгдэхүүнийг анх удаа нийтэлж байна. Яргайтын хадны нэгэн оршуулгыг бүлэг этгээд тонож сүйтгэн 2016 онд зарим олдворуудыг зарж борлуулахыг оролдох явцад илэрч эрүүгийн хэрэг үүсэн шалгагджээ. Улмаар тус газраас олдсон олдворуудыг хураан авч ЦЕГ-аас 2017 онд тухайн үеийн ШУА-ийн Түүх, археологийн хүрээлэнд шилжүүлэн хүлээлгэж өгсөн билээ. Ийнхүү уг олдворууд судлаачдын гарт ирснээр өөр бусад хадны оршуулгын олдвор болон Түрэгийн үеийн морьтой оршуулгын эх хэрэглэгдэхүүнтэй харьцуулан судлах бололцоо үүссэн юм. Үүний дээр зохиогчдын зарим нь 2019 онд уг дурсгалт газарт очин ажиллаж тонуулаас үлдсэн эд өлгийн зүйлсийг түүвэрлэн авсны дээр дурсгалын тодорхойлолтыг үйлджээ. Олдворуудын харьцангуй он цагийг Түрэгийн үед хэмээн тогтоосон бол үнэмлэхүй он цаг НТ 580-675 он буюу Түрэгийн анхдугаар хаант улсын үед холбогдох нь тодорхой болсон бөгөөд харьцуулсан судалгааны үр дүнг баталсан байна. Энэхүү дурсгал нь Их мааньт ба Жаргалант хайрханы оршуулгын хамтаар Түрэгийн үед хамаарах хадны оршуулгын харьцангуй ховор жишээ болно.