Comprehensive Study of Environmental Radioactivity
DOI:
https://doi.org/10.22353/physics.v38i621.10091Abstract
Researchers at the Nuclear Research Center of the National University of Mongolia conducted environmental radiation studies to assess the levels of radioactivity in soil and water across various regions of Mongolia, including the western, central, and Gobi areas; major cities such as Ulaanbaatar, Darkhan, and Erdenet; as well as areas with uranium mines and coal deposits. As part of this work, a comprehensive methodology was developed. The findings are significant for establishing background radiation levels in Mongolia and play a critical role in radiation monitoring. This article also provides an overview of research related to air pollution, radon concentration, evaluations of external radiation exposure, and assessments of radioactivity in some food products and construction materials.
Downloads
References
Д.Батсуурь, Б.Далхсүрэн, О.Отгонсүрэн, Агаарын тоосны радио идэвхт чанарыг хэмжих тухай, ШУА-ийн мэдээ, №2, 1963, х.38-54.
Х.Сиражет, Д.Түвдэндож, Б.Чадраа, Улаанбаатар орчны хөрсний цацраг идэвхийг олсон нь, ШУА-ийн мэдээ №4, 1963, х.40-45.
С.Даваа, П.Зузаан, Н.Норов, Г.Хүүхэнхүү, Цөмийн физикийн судалгааны төв 50 жилд, УБ хот, 2015.
Д.Шагжжамба, Н.Норов, Байгалийн цацраг идэвхийг судалсан байдлаас. МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №2(125), 1996, х.119-126.
Б.Далхсүрэн, Н.Содном, Ш.Гэрбиш, П.Зузаан, МУИС-ийн Цөмийн судалгааны төвд хийгдсэн судалгааны ажлын тойм, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, №7(159), 2000, х.8-18.
Н.Норов, С.Даваа, Н.Ганбаатар, Байгалийн цацраг идэвхийг судлах гамма спектрометрийн нэгэн арга. МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №6(147), 1999, х.162-169.
Н.Норов, С.Даваа, Н.Ганбаатар, Г.Хүүхэнхүү, Б.Болормаа, Эзэлхүүнт дээжийг судлах гамма-спектртметрийн үнэмлэхүй арга, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №4(137), 1998, х.62-67.
N.Norov, D.Chultem, J.Ganzorig, N.Gansukh, A study of Uranium/Radium disequilibrium by the spectral line centroid expansion method, Nuclear Geophysics, vol.5, №4, 1991, p.541-545.
Б.Далхсүрэн, Ш.Гэрбиш, Ц.Намчинсүрэн, О.Отгонсүрэн, Б.Эрдэмчимэг, Улаанбаатар хотын авто замын дагуух хөрсний элементийн судалгаа, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №167(9), 2002, х.39-44.
Б.Далхсүрэн, Ц.Амартайван, Ш.Гэрбиш, Н.Норов, С.Мягмарсүрэн, Ц.Цэрэнгомбо, Ховд хотын төвийн хөрсний цацраг идэвхийг тодорхойлсон дүн, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №3(132), 1997, х.312-316.
Б.Далхсүрэн, Ш.Гэрбиш, С.Мягмарсүрэн, Ц.Цэрэнгомбо, Ховдын экологийн судалгааны зарим дүнгээс, Эрдэм шинжилгээний бичиг, №4(137), 1998, х.91-93.
Б.Далхсүрэн, Ж.Баярмаа, Ш.Гэрбиш, С.Мягмарсүрэн, Ц.Цэрэнгомбо, Ж.Уранбилэг, Ховд аймгийн зарим сумын хөрсний цацраг идэвхийг судалсан дүн, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, №7(159), 2000, х.100-103.
Б.Далхсүрэн, Ц.Намчинсүрэн, Р.Маахүү, Ц.Цэрэнгомбо, Радиоактивность почв Хубсугул и Баярхонгорского аймака, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, Физик сэтгүүл, №309(15), 2009, х.69-71.
Ц.Эрхэмбаяр, Н.Норов, Г.Хүүхэнхүү, Зуунмод орчмын хөрсний цацраг идэвхийн судалгаа. МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №8(159), 2001, х.159-166.
Ц.Эрхэмбаяр, Н.Норов, Г.Хүүхэнхүү, Төв аймгийн зарим сумуудын хөрсний цацраг идэвхийг тодорхойлсон дүн. МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №167(9), 2002, х.51-58.
Ц.Сайнсанаа, Н.Норов, Төвийн бүс нутгийн хөрсөн дэх 137Cs-ийн хуримтлал, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, Физик сэтгүүл, №28(510), 2019, х.76-79.
D.Shagjjamba, P.Zuzaan, Results of Radiation Level Study in Some Territory of Mongolia Physics of Particles and Nuclei Letters, v.3, №1, 2006, Dubna, Russia, pp.65-67.
Н.Норов, С.Даваа, Д.Шагжжамба, Зарим хот орчмын хөрсний цацраг идэвхийг гамма спектрметрээр судалсан нь, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №5(138), 1998, х.19-26.
Н.Норов, С.Даваа, Ц.Оюунчимэг, Чойбалсан хотын цацрагийн экологийн асуудалд, “Бүс нутгийн хөгжил, мэдээллийн технологи-2000” товхимол, УБ хот, 2000, х.77-82.
М.Эрдэнэтуяа, Б.Мөнхбат, Н.Норов, Тамсагийн газрын тосны орд орчмын хөрсний цацраг идэвхийн судалгаа, ШУА, Физик технологийн хүрээлэнгийн бүтээл, №38, 2011, х.119-123.
М.Эрдэнэтуяа, М.Энхбаатар, Н.Норов, Л.Эрдэнэсайхан, Газрын тосны орд орчмын ус, хөрсний цацраг идэвхийн судалгаа, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, Физик, №25(478), 2017, х.108-112.
Д.Шагжжамба, Ж.Ганзориг, Б.Далхсүрэн, Монгол улсын аймаг, хотуудын хүн амын цацрагийн гадаад шаралтын тун, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №2(125), 1996, х.57-62.
Н.Норов, О.Отгонсүрэн, С.Даваа, Дорнод Монголын нүүрсний цацраг идэвхийг судалсан дүн. МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №2(125), 1996, х.42-47.
Н.Норов, Б.Далхсүрэн, О.Отгонсүрэн, Багануурын нүүрсэн дэх ураны хэмжээг цөмийн физикийн аргаар судалсан тухай, ШУА-ийн мэдээ №1, УБ хот, 1991, х.7-11.
Н.Норов, С.Даваа, Нүүрсэн дэх байгалийн цацраг идэвхт изотопуудын зөвшөөрөгдөх хэмжээг тогтоох асуудалд, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №5(138), 1998, х.12-18.
Б.Далхсүрэн, Ж.Ганзориг, Н.Гансүх, Ш.Гэрбиш, П.Зузаан, Н.Норов, Н.Даваажав, С.Мягмарсүрэн, Д.Шагжжамба, Ц.Амартайван, Баруун Монголын нүүрсний орд газрын элементийн агуулгыг цөмийн физикийн аргаар судалсан нь, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №3(132), 1997, х.145-151.
Н.Норов, С.Даваа, Ж.Дугаржав, Н.Оюунтүлхүүр, Нүүрсэн дэх ураны тархалтыг судалсан тухай, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №4(137), 1998, х.68-76.
Ц.Амартайван, Д.Баатархүү, Н.Гансүх, Ш.Гэрбиш, Б.Далхсүрэн, З.Дамдинсүрэн, П.Зузаан, С.Мягмарсүрэн, Гамма идэвхжилийн аргаар нүүрсэнд элементийн агуулгыг судалсан дүн, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №5(138), 1998, х.41-44.
Н.Норов, Ж.Ганзориг, С.Даваа, Хүрэн нүүрсэнд цацраг идэвхийн тэнцвэрийг тодорхойлсон нь, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №2(125), 1996, х.88-93.
М.Алтангэрэл, Н.Норов, Н.Энхбат, Ц.Цэрэнбалжид, Дулааны 4 дүгээр цахилгаан станцын үнсэн сангийн цацрагийн түвшин, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №309(15), 2009, х.100-103.
Ш.Гэрбиш, Н.Ганбаатар, Ж.Сэрээтэр, Уран торийг тодорхойлох-спектрометрийн арга, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, 1997, №2(125), х.11-17.
Ж.Сэрээтэр, Н.Ганбаатар, Ш.Гэрбиш, Ураны хүдрийн дээжинд радий, ураны харьцааг тодорхойлох харьцангуй арга: МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, 1997, №2(125), х.73-76.
Г.Цэмбэлмаа, Н.Норов, Н.Энхбат. Ураны хүдэр дэх цацраг идэвхийн тэнцвэр, МУИС Эрдэм шинжилгээний бичиг, №362(17), 2012, х.183-189.
Н.Энхбат, Н.Норов, Монголд уран болон бусад ашигт малтмал олборлох үеийн цацрагийн экологийн мониторинг, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, Газарзүйн асуудлууд, №335(10), 2010, х.176-187.
Г.Цэмбэлмаа, Н.Норов, Н.Энхбат. Ураны орд орчмын усны цацраг идэвхийн судалгаа. ШУА, Физик технологийн хүрээлэнгийн бүтээл №38, 2011, х.115-119.
Н.Энхбат, Н.Норов, Г.Хүүхэнхүү, Б.Отгоолой, Ураны орд орчмын хөрсний цацраг идэвхийн судалгаа, ШУА, Физик технологийн хүрээлэнгийн бүтээл, №38, 2011, х.123-128.
Н.Энхбат, Н.Норов, Б.Отгоолой, Ураны уурхайн цацрагийн аюулгүй байдал, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, Физик, №362(17), 2012, х.165-169.
Н.Энхбат, Н.Норов, Г.Хүүхэнхүү, Ураны далд уурхайн агааржуулалтаар хаягдах радоны тархалт, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, Физик, №362(17), 2012, х.174-182.
Д.Чүлтэм, Н.Норов, Д.Шагжжамба, Х.Нямцэрэн, Мардай орчмын цацрагийн түвшин, МУИС Эрдэм шинжилгээний бичиг, 5(103) 1990, Улаанбаатар 1990.
П.Зузаан, Д.Шагжжамба, Улаанбаатар хотын агаарын тоосонцорын бохирдол, Нэг сэдэвт цуврал судалгаа, УБ хот, 2020, ISBN: 978-9919-24-281-7.
С.Лодойсамба, Д.Шагжжамба, Г.Гэрэлмаа, Charracterization PM2.5-0 and PM10-2.5 Air Pollution of Ulaanbaatar city, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, Физик, №309(15), 2009, х.1-4.
Л.Энхцэцэг, Н.Төвжаргал, Д.Шагжжамба, Ц.Амартайван, П.Зузаан, Агаарын PM2.5 тоосонцорын морфологийн харьцуулсан судалгаа (2011, 2018 он), МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг, Физик, №30(527), 2020, х.65-68.
Н.Отгонпүрэв, Д.Болортуяа, Д.Шагжжамба, П.Зузаан, Агаарын тоосонцрын олон улсын ур чадварын сорилтын шинжилгээнд оролцсон дүн, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №30(527), 2020, х.90-93.
Ж.Баярмаа, Г.Ганболд, Ш.Гэрбиш, Б.Далхсүрэн, Ц.Цэндээхүү, Цөмийн физикийн аргаар агаарын бохирдлыг биомонитор ашиглан тодорхойлох судалгаа, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №167(9), 2002, х.69-72.
О.Энхтуяа, П.Зузаан, С.Жавхлан, Э.Энхжаргал, З.Батсүрэн, Д.Болортуяа, Х.Идэрмөнх, Улаанбаатар хотын хөвд, хагны дээжид цацраг идэвхт элемент тодорхойлох судалгаа. ФТХ-ийн бүтээл, 2021, №48, х.140-149.
Д.Далхсүрэн, Б.Эрдэв, П.Зузаан, Улаанбаатар хотын агаарын нийлбэр бета цацраг идэвх ба радоны хэмжээ, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №7(159), 2000, х.104-108.
Н.Норов, С.Даваа, Агаар дахь радон, түүний задралын бүтээгдэхүүнийг судалсан тухай, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №5(138), 1998, х.3-11.
Б.Эрдэв, М.Чадраабал, Б.Мөнхцэцэг, Агаарын радонаас хүний жилд авах тунг тодорхойлох нь, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №179(10), 2003, х.221-224.
Б.Эрдэв, Б.Мөнхцэцэг, Орон сууцны агаарын радон, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №179(10), 2003, х.215-220.
Агаар дахь радоны хэмжээг тодорхойлох арга MNS 5246:2003, Монгол улсын стандарт, Стандартчилал хэмжилзүйн үндэсний төв, УБ хот, 2003.
Н.Норов, Н.Оюунтүлхүүр, Г.Хүүхэнхүү, Улаанбаатар хотын ундны усанд 222Rn –ыг тодорхойлсон тухай, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №5(138), 1998, х.33-40.
Н.Норов, Д.Шагжжамба, Н.Гансүх, Н.Оюунтүлхүүр, Ц.Оюунчимэг, Шингэн сцинтиллятороор усан дахь радоны идэвхийг хэмжих арга, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №4(137), 1998, х.86-90.
Н.Норов, Ц.Оюунчимэг, Г.Хүүхэнхүү, Усан дахь радоныг тодорхойлох цөмийн физикийн аргуудын харьцуулсан анализ, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №7(159), 2000, х.131-137.
Н.Норов, Ц.Оюунчимэг, Г.Хүүхэнхүү, Халзан уулын рашааны зарим физик шинж чанар, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №8(159), 2001, х.121-126.
Н.Норов, Д.Доржсүрэн, Газар доорх усны цацраг идэвхт шинж чанарын судалгаа, Монгол орны гидрогеологи, инженер геологи, геоэкологийн асуудлууд, №15, УБ, 2007, х.68-79.
Барилгын материал, хөрс, уулын чулуулагт цацраг идэвхт элемент тодорхойлох гамма спектрометрийн арга MNS 5072:2018, Монгол улсын стандарт, Стандартчилал хэмжилзүйн үндэсний төв, УБ хот, 2018.
Г.Гэрбиш, Б.Далхсүрэн, Р.Маахүү, Л.Бадамханд, Ж.Цийрэгзэн, Хүнсний бүтээгдэхүүнд цацраг идэвхт элемент тодорхойлсон судалгааны дүнгээс, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №179(10), 2003, х.251-254.
Г.Гэрбиш, Ж.Баярмаа, Н.Балжинням, Д.Баатархүү, Б.Далхсүрэн, О.Отгонсүрэн, Хүнсний бүтээгдэхүүнд нэмж байгаа химийн зарим элементүүдийг тодорхойлох цөмийн физикийн аргууд, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №179(10), 2003, х.242-245.
Ж.Цийрэгзэн, Р.Содномдаржаа, Р.Маахүү, Ж.Бэх-Очир, Хөрс, ус, ургамал, малын гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүнд гамма спектрометрийн аргаар хэмжилт хийсэн дүнгээс, Мал эмнэлэг, биотехнологийн сургууль ЭШБ №5, 2002, х. 128-132.
Тарваганы хүн махны борц, түүний шатаасан үнсэнд гамма идэвхжилийн шинжилгээний аргаар хийсэн судалгаа, МУИС, Эрдэм шинжилгээний бичиг №179(10), 2003, х.248-250.
Цацрагийн хамгаалалт, Лабораторийн гаммаспектрометрийн арга MNS 5626:2006, Монгол улсын стандарт, Стандартчилал хэмжилзүйн үндэсний төв, УБ хот, 2006.
Цацрагийн хамгаалалт, Усан дахь радоны хэмжээг тодорхойлох гаммаспектрометрийн арга MNS 5632:2006, Монгол улсын стандарт, Стандартчилал хэмжилзүйн үндэсний төв, УБ хот, 2006.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Categories
License
Copyright (c) 2025 Scientific transaction of the National University of Mongolia. Physics
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
