Монголын орчин үеийн жүжгийн ууган зохиолч, анхны жүжгийн онолч С. Буяннэмэх
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
Тус өгүүлэлд С. Буяннэмэхийн монголын орчин үеийн театрын урлагийг анх үүсгэн буй болгоход жинтэй хувь нэмэр оруулсан бодит зүтгэл чармайлга, уйгагүй хөдөлмөр оюун зарцуулж аль олон жүжгийн зохиол туурвин бичиж театр клубуудыг ши жүжгийн зохиолоор хангаж байсан ба жүжгийн зохиолын онол үзэлтээрээ жүжгийн зохиолчдыг боловсруулан бэлтгэхэд чухал үйлдэл үзүүлж байсан зэрэг хэдэн талаар нягтлан шинжилж, С.Буяннэмэх бол монголын орчин үеийн жүжгийн ууган зохиол, анхны жүжгийн онолч мөн гэдэг үзэл баримтлалаа дэвшүүлжээ.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
References
С. Буяннэмэх “Сандо амбаны ши нь бичиг”, бичмэл эх, 45 хуудас, хэмжээ 21x27 см, 1923 оны 11-р сар. “Ойрхи цагийн товч түүх”(буюу “Сандо амбан”), Монгол улсын номын сангийн Монгол бичмэл номын хөмрөгт хадгалагдаж байгаа 5 дэвтэр бичмэл эх, 1922 онд бичиж, 1924 онд дахинтаа засаж бичсэн эх, “Монголын уран зохиолын дээжис” цувралын 23 дугаар боть, 1996 онд, Улаанбаатар хэвлэл, 245-312 дугаар нүүрт.
Ван Мандуга “С.Буяннэмэхийн хоёр жүжгийн гар бичмэл эх ба түүний судлал” ном, Өвөрмонголын соёлын хэвлэлийн хороо, 2004 он, 94-195 дугаар нүүрт.
“Уриа” хэмээх сэтгүүл, 1922 он, 16 дугаар хуудас, “Залуучуудын жүжиглэлийн тухай” хэмээх мэдээ, нийслэл хүрээ, 12 он монголын 3 сарын 12 өдөр, аргын улиралын 5 сарын 8 өдөр, Нийслэл хүрээний Орос Монгол хэвлэлийн хорооноо хэвлэв.
С. Буяннэмэх “Монголыг хүрээлсэн эзэрхэг улсуудын хоорондын байдлыг товчлон үзүүлсэн түүх”, Монгол улсын нийтийн номын сангийн Монгол бичмэл номын хөмрөгт хадгалагдаж байгаа бичмэл эх, 1923 он,
Ван Мандуга “С.Буяннэмэхийн хоёр жүжгийн гар бичмэл эх ба түүний судлал” ном, Өвөрмонголын соёлын хэвлэлийн хороо. 2004 он, 196-322 дугаар нүүрт.
С. Буяннэмэх “Баатар хөвгүүн Тэмүүжиний жүжиг” 1923 оны үеэр зохиож, 1928 онд Монгол Ардын Хувьсгалт Намын Төв Хорооны хэвлэлээр тусгай ном болгон хэвлүүлэв. “Монголын уран зохиолын дээжис” цувралын 23 дугаар боть, 313-344 дүгээр нүүрт, 1996
он.
С. Буяннэмэх “Марал шарын жүжиг”, 1924 онд бичиж, 1926 оны үеэр театрт тоглуулж, 1928 онд МАХН-ын Төв Хорооноос хэвлэн нийтлэв.
С.Буяннэмэх “Түүвэр зохиол”, 202-226 дугаар нүүрт, 1968 он.
С. Буяннэмэх “Шөнийн буг”, 1931 онд зохиов, Монгол Улсын Ардын Гэгээрүүлэх Яамнаас 1934 онд хэвлүүлэв. Улаанбаатар хотоос кирилл үсгийн машиндмал эх олдов.
С. Буяннэмэх “Харанхуй засаг”, 1933 онд зохиож, мөн онд театрт тавиулсан байна.
онд Москвад болсон олон улсын театрын олимпиадад ( их наадам )-д тус жүжгээр тэргүүн байрыг эзэлжээ. (зарим мэдээнд хоёрдугаар байр эзлэсэн ч гэдэг) С. Буяннэмэх “Түүвэр зохиол”, 1968 он, 180-201 дүгээр нүүрт.
С. Буяннэмэх “Эрдэнэт Соёмбын эзэн эрэлхэг жанжин Сүхбаатар”, 1934 онд бичив. Монгол улсын үндэсний төв архивт кирилл үсгийн машиндмал эхээр хадгалж буй.
“Монголын уран зохиолын дээжис” цувралын 23 дугаар боть, 391-441 дүгээр нүүрт, 1996 он.
С. Буяннэмэх “Сандо амбаны ши нь бичиг”, бичмэл эх, 45 хуудас, хэмжээ 21x27 см, 1923 оны 11-р сард засаж бичив. Монгол улсын номын сангийн Монгол бичмэл номын номын хөмрөгт хадгалагдаж буй.
С. Буяннэмэх “Шийдвэрийн даваан дээр”, жүжиг үйлдэх төлөвлөгөө, Улаанбаатараас олдсон бичмэл эх.
С. Буяннэмэх “Үхэлийн дундаас даваадбай”, хоёрдугаар жүжгийн төлөвлөгөө, Улаанбаатараас олдсон бичмэл эх.
С. Буяннэмэх “Ардын долоон баатар”, жүжгийн товч, адилвтар гурван бичмэл эх, Улаанбаатараас олдсон бичмэл эх.
С. Буяннэмэх “Долоон сайн эр”, жүжиг бичих төлөвлөгөө, Улаанбаатараас олдсон хоорондоо адилвтар хоёр зүйлийн бичмэл эх.
С. Буяннэмэх “Үнэн”, 1930 онд бичиж, 1931 оны 11 дүгээр сард ардын цэнгэлдэх хүрээлэнг улсын төв театр болгон өргөтгөн байгуулах үед тус жүжгийг тоглож нээлтээ хийжээ. Уг эх нь олдоогүй.
С. Буяннэмэх “Арван жил”, 1930 оны үеэр театрт тавигдсан мэдээ буй, уг эх нь олдоогүй.
С. Буяннэмэх “Усгүй хар архи”, 1930 оны үеэр театрт тавьсан мэдээ буй, уг эх нь олдоогүй.
С. Буяннэмэх “Гурван хорын хүлээс”, 1931 онд бичиж, 1936 оны 1 дүгээр сарын 25-ны өдөр театрт тавьжээ. Уг эх нь олдоогүй.
С. Буяннэмэх “Хоршоо жингийн дуу”, 1936 онд зохиов. 1936 оны 10 дугаар сард болсон жүжгийн уралдаанд тэргүүн байрыг эзлэжээ. Уг эх нь олдоогүй.
С. Буяннэмэх “Сэрэмж”,1936 онд зохиов. Уг эх нь олдоогүй.
С. Буяннэмэх “Харбарс”, Уг эх нь олдоогүй
С. Буяннэмэх “Нутаг усны тэмцэл”(буюу “Уран чимэг”), Уг эх нь олдоогүй.
С. Буяннэмэх “Нэгэн өрийн доторхи аймшиг”(буюу “Нэгээхэн өдрийн хооронд”), бичмэл товчоо, Уг эх нь олдоогүй
Ц. Дашням “Монгол улсын театр нь олон улсад сайхан нэртэй болов”, “Ардын үндэсний эрх” сонин, 1933 оны дугаар 66.
“Ардын үндэсний эрх” .сонин, 1935 оны дугаар 76