Лувсанданзаны "Алтан товч" дахь Хүдэй сэцэний сургаал үгийн тухай өгүүлэх нь

Article Sidebar

pdf
Published: Nov 30, 2004

Main Article Content

Заяабаатар Далай
National University of Mongolia

Abstract

Хэдэн зуун дамнан өртөөлж, өнөө бидний үед уламжлан ирсэн оюуны соёлын бодот дурсгалуудыг судлахдаа, зөвхөн нэг өнцгөөс нь харах төдийгөөр өнгөрөх бус монгол хэл, түүх, уран зохиолын цогц баримт болох үүднззс нь хянан үззж, өргөн хүрээнд няплан шинжлэх нь зөв билзэ. Тэгэхдээ, жинхэнэ эх хэрэглэхүүнийг "нүдээр үззж, гараар барин" судлах нь туйлаас эрхэм бөгөөд түүнтэй холбоо сүлбээ бүхий бусад баримтыг ч хамруулах ёстой бопно. Ялангуяа XVII зууны үед зохиогдсон "Чакраварди Алтан хааны тууж", "Хураангуй алтан товч", Лувсанданзаны "Алтан товч"Саган цэцэний "Эрдэнийн товч", "Шар тууж" Жамбын "Асрагч нэртийн түүх" зэрэг сурвалж дахь уран зохиолын баримт дурсгалыг эх бичиг судлалын үүднээс харьцуулан нягталж, тэдгээрийн сонгомол эхийг тодруулан гаргах нь хэл, уран зохиол судлагч хэн бүхний анхаарвал зохих зүйлийн нэг болов уу. Бид энэхүү өгүүлэлдээ 17дугаар зууны эхэн хагаст сударч Лувсанданзаны зохион найруулж, монголын түух бичлэгт Лу "Алтан товч" хэмээн алдаршсан сурвалж бичгээр упамжлан ирсэн овор хэмжээ бага боловч утга агуулга гүн гүнзгий, холбон сэцэлсэн нэгэн сургаал үгийн талаар товч өгүүлэхийг зорив. Эл сургаал шүлэг бусад түүхийн сурвалжид огт тохиолдохгүй, зөвхөн Лу "Алтан товч"-д гарах учраас эх хэрэглэхүүний хувьд ихээхэн үнэ цэнэтэй юм.

Article Details

How to Cite
Далай, З. (2004). Лувсанданзаны "Алтан товч" дахь Хүдэй сэцэний сургаал үгийн тухай өгүүлэх нь. Acta Mongolica, 3(215), 135–140. Retrieved from https://journal.num.edu.mn/actamongolica/article/view/6350
Issue
Vol. 3 No. 215 (2004): Acta Mongolica
Section
Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

References

Ш.Чоймаа, Монголын Нууц Товчоон, Лувсанданзаны "Алтан товч"-ийн эхийн харьцуулсан судалгаа, Улаанбаатар, 2002, 23дугаар тал.

I.de Rachewiltz, index tо the secret history of the mongols, Bloomington, 1972, p. 22.

Рашид ад Дин, Судрын чуулган,1 боть, Орос хэлнээс эх хэлнээ хөрвүүлсэн Ц.Сүрэнхорлоо, Улаанбаатар, 2002, 193дугаар тал.

Рашид ад Дин, Судрын чуулган, I боть, Орос хэлнээс эх хэлнээ хөрвүүлсэн Ц.Сүрэнхорлоо, Улаанбаатар, 2002, 195-196.

Kesigtoytaqu., Erten-ü mongyol silüg-ün tegübüri, Köke qota, 1985, 108-109.

Bulay, Arban doluduyar Jayun-u mongyol teüken uran Jokiyal, ÖMAKKQ, 1986,699-702.

Л.Жамсран, С.Дэмбэрэл, Ж.Урангоо, Монгол түүхийн бага нэвтэрхий толь, III (С-Я), Улаанбаатар, 2002, 104дүгээр тал.

l.de Rachewiltz, Index to the secret history of the mongols, Bloomington, 1972, p. 21.