ХАРХОРУМ ЭЗЗНТ ГҮРНИЙ MAPTAГДCAH НИЙСЛЭЛ ХОТЫН ТҮҮХИЙН ХЭСГЭЭС
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
Монголын эзэнт гүрний нийслэл байсан Хархорумын түүхийг сонирхсон хэн хүнд цөөвтөр жилийн өмнө зарим аялал жуулчлагчийн аян замын тэмдэглэлээс өөр юм барагтай л бол олддоггүй байсан. Харин сүүлийн жилүүдэд Хархорумыг дотоод, гадаадад шинжлэх ухааны үүднээс сонирхох сонирхлыг археологийн малтлага үлэмж нэмэгдүүллэ. Хэдхэн жилийн өмнө улс төрийн бүх намын төлөөллийг оролцуулан Монголын парламентын байгуулсан комисс Монгол улсын нийслэлийг өнөөгийн Хархорин (хуучны Хархорум)-д шилжүүлэх боломжийн талаар буурь суурьтай хэлэлцэж байлаа. Ингэхэд бид ер нь энэ хотын түүхсийн талаар юу мэддэг билээ? Энэхүү бүтээлдээ Монголын хийгээд бусад сурвалж бичиг, сүүлийн үеийн судалгааны ном зохиолын мэдээлэлд тулгуурлан Хархорум хот хэрхэн хөгжин дэгжиж байсныг нэхэн санаж дүрслэн үзүүлэхийг оролдлоо. Хархорумыг янз бүрийн аян замын тэмдэглэлд тодорхойлон дүрсэлсэн байдгийг эл өгүүлэлдээ дахин давтан тайлбарлаж. археологийн малтлагын үр дүнд үнэлэлт дүгнэлт өгөх гэсэнгүй. Хожим илүү ул суурьтай бүтээл туурвихдаа авч үззх нь зүйтэй болов уу.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
References
Л.К.Минерт.Древнейшие Памятники Монгольского Монументального Зоджество.Древние Культуры Монголии, Новосибирск 1985; В.Н. Ткачев. К реконструкции дворца Угедея в Каракоруме. Изв. Вузов, Строительство и архитектура(1984);
Ч. Далай, Өгэдэй хаан ба X хор〉м хот, Mongolica 5(26)1994. Улаанбаатар. 18-23-р тал;
Д. Баяр. Харийнхан гар сунгаж байхад харин бид гар хумхин суумгүй, Ардын Эрх, 12.08.1998:
К.Sagaster, Die mongolische Hauptstadt Karakorum, Beitrdge zur Allgemeinen und Vergleichenden Archdologie. Band 19, Mainz 1999.
-128-p тал: H.-G. Hbttel. Das Zerbrochene bergen. Die Mongolisch-Deutsche Karakorum-Expedition. Mongolische Notizen, Nachrichten der Deutsch-Mongolischen Gesellschaft, 40-44-p тал. Древнртюркский словарь. Ленинград 1969.460-р тал.
SeCendoytu. mongyol uges-iin ijayur-un toli. Beijing 1988. 2180-p тал.
Index to the Secret History ofthe Mongols, by Igor de Rachewiliz. Indiana University Publications. Uralic & Altaic Series, Volume 121. Paragraph 273. 165-p тал.
Johann de Plano-Carpini. Geschichte der Mongolen und Reisebericht 1245-1247, libersetzt u. erliinert von Dr. Friedrich Risch, Leipzig 1930.
Yuan-Shi. 58, 18a.
P.Pelliot. Notes on Marco Polo I. Paris 1959. 167-p тал.
Meng-Ta Pei-Lu und Hei-Ta Shili-Lueh, Chinesische Gesandtenberichte iiber die fruhen Mongolen 1221 und 1237.
ubersetzt und kommentiert von Peter Olbricht und Elisabeth Pinks. Asiatische Forschungen, Bd. 56. Wiesbaden 1980, 104-p тал.
X. Пэрлээ, Монгол ард улсын эрт, дундад үеийн хот одрины товчоон, Улаанбаатар 1961.48-р тал
X. Пэрлээ, Монголын түүхзн нутгийн зарим уул. усыг сурвалжилсан нь, X. Пэрпээ, Эрдэм шинжилгээний өгүүллүүд, I. Улаанбаатар 2001 -с ..Хөдөө арал**-ын байршлын талаар үзнэ үү. 281-286 р тал байдаг. Рашид-ад-Дин бүр есөн тийм өргөе байсан гэсэн ба харин тзпгззрн^н дотор „дорвон том ергөө*4 л байсан гэжээ. (Рашид ад-Дин. Сборник летописей, том II. Москва. Ленинград 1960.207-р тал)
X. Нзрлзз. Монгол ард улсын эрт. дүндад үеийн хот суурины товмоон, Улаанбаатар 1961. 97-98-р тал
Wilhelm von Rubruk, Reise zu den Mongolen 1253-1255, ubersetzt u. erliutert von Dr. Friedrich Risch. Veroffent lichungen des Forschungsinstilutes fbr Vergleichende Religionsgeschichte an der Universitat Leipzig. II. Reihe. Heft 13. 185-ртал.
W.Abramowski. Die chinesischen Annalen von Ogddei und Guyuk. Ubersetzung des Kapitels des Yuan-Shi. Zentralasiatische Sludien des Seminars fur Sprach- und Kultunvissenschaft Zentralasicns der Universitit Bonn. Wiesbaden (1976). 117-168-р тал.
Жамсран (et а1)„Монголын түүхийн бага нэвтэрхий толь, II I-R Улаанбаатар 2000 *-доо Ercu-yin Qotan бол Өгэдэйн нэг өргөө нь гэжээ. 238-р талMeig-Ta Pei-Lu und Hei-Ta Shih-Lueh. Chinesische Gesandtenberichte uber die fruhen Mongolen 1221 und 1237, uberseHziund kommentien von Peter Olbrichi und Elisabeth Pinks, Asiatische Forschungen. Bd. 56. Wiesbaden 1980.
Монголын түүх (1260-1388). Гутгаар дэвтэр. Улаанбаатар 1992.
Ptau ад-Дин, Сборник летописей, том II. Москва. Ленинград 1960,40-р тал.
X Пэрлээ. Некоторые вопросы истории оседлости в Монголии в свете Археологии; X. Пэрлээ, Эрдэм шинжилгээний өгүүллүүд, Улаанбаатар 200L 12-р тал.
Willelm von Rubruk. Reise zu den Mongolen 1253-1255, ubersetzt u. erliutert von Dr. Friedrich Rfech, Veroffentli chungendes Forschungsinslilutes fur Vergleichende Religionsgeschichte ал der Universitit Leipzig, II. Reihe. Heft
F. W. Cleaves, The Sino-Mongolian Inscription of 1346. Harvard Journal ofAsiatic Studies 15(1952). 29-р тал.
P. Pelliot. Notes on Marco Polo. I. Paris 1959. I66 p тал.
Рашид ад-Дин. Сборник летописей, том 11. Москва. Ленинград I960.41-р тал.
W. Abrainowski, Die chinesischen Annalen von Ogodei und Guyuk. Ubersetzung des 2. Kapitels des Yuan-Shi. Zentralasiatische Studien des Seminars fur Sprach- und Kulturwissenschaft Zentralasiens der Universitit Bonn. Wiesbaden (1976), 117-168-p тал.
Johann de Plano-Carpini. Geschichte der Mongolen und Reisebereicht 1245-1247. uberseizt u. erliulert von Dr. Friedrich Risch, Leipzig 1930. 74-75-p тал; Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын түүх, боть. Улаанбаатар 1966. 264-р тал.
Монгол үндэстний иэвтэрхий түүх (degedb), Бээжин 1995, 176-р тал.
W.Abramowski. Die chinesischen Annalen von Ogodei und Guyuk. Ubersetzung des 2. Kapitels des Yuan-Shi. Zentralasiaiische Studien des Seminars fur Sprach- und Kultunissenschaft Zentralasiens der Universitit Bonn. Wiesbaden (1976), 117-168-р тал
W. Abraniowski. Die chinesischen Annalen des Mongke. Ubersetzung des 3. Kapitels des Yuan-Shi, Zentralasiatische
Sludien des Seminars fiir Sprach- und Kulturwissenschaft Zentralasiens der Universitit Bonn. Wiesbaden (1979), 73-92-p тал.
ЧоПжи, Монгшын бурханы шашны түүх (1206-1271). Хөх хот 1998. 293-295-р тал
Wilhelm von Rubruk. Reise zu den Mongolen 1253-1255, ubersetzt u. erliutert von Dr. Friedrich Risch. Veroflenilichungen des Forschungsinstitutes fur Vergleichende Religionsgeschichte an der Universitit Leipzig. II. Reihe. Heft 275-p тал.
С. В. Киселев, Строительные материалы Кара-Корума, Древнемонгольские Города. Москва 1965, 16-322-р тал.
X. Пэрлээ. Хархорумын чулууны мер. X. Пэрлээ. Эрдэм шинжилпэний өгүүллүүд. П. Улаанбаатар 200l-i үзнз үү. 217-218-р тал.
Wilhelm von Rubruk, Reise zu den Mongolen 1253-1255, ubersetzt u. erliutert von Dr. Friedrich Risch. Veroflfent lichungen des Forschungsinstitutes fur Vergleichende Religionsgeschichte an der Universitit Leipzig. Reihe. Heft 239-240-p тал.
Л. А. Евтухова. Монеты из культурного слоя Кара-Корума. Древне.юнголъские Города. Москва 1965, 316-322-р тал.
Н. Ишжамц, Монголд нэгдсэн тер байгуулагдаж феодализм бүрэлдэн тогтсон нь. Улаанбаатар 1974 , 72-р тал.
Meng-Ta Pei-Lu und Hei-Ta Shih-Lueh, Chinesische Gesandrenberichte uber die fruhen Mongolen 1221 und 1237. ubersetzt und kommentiert von Peter Olbricht und Elisabeth Pinks, Asiatische Forschungen, Bd. 56. Wiesbaden 1980. 183-р тал.
D. M. Farquhar, The Government of China under Mongolian Rule, Munchener Ostasiatische Studien. Band 53, Stuttgart 1990. 397-p тал.(1691-1940),
Versuch der Anniherung an ein Thema. Osaka 2000, 53-p тал
Рашид ад-Дин, Сборник летописей, том II, Москва. Ленинград I960. 95-р тал.
М. Rossabi. Khubilai Khan. His Life and Times. Berkely 1988. 44-p тал.