Between “Hobbled” (Chödörtei) and “Free” (Chölöötei) The Mongolian Literature in Transition
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
Монголын үндэсний чөлөөт зохиолчдын холбоо 1990 оны 9-р сарын 27-нд “анхны хурилдай”-гаа хийж, “мэргэжлийн уран бүтээлийн хуулийн эрх бүхий олон нийтийн байгууллага” болсноо мэдэгдсэн юм. Энэ нь социализмын үед улс төрийн үзэл суртал дэлгэрүүлэхэд чухал үүрэгтэй явж ирсэн Монголын Зохиолчдын ууган эвлэлээс зөвхөн зохион байгуулалтын хувьд тусгаарлах гэсэн төдийгүй намын үзэл суртлаас ангижрах, хэлмэгдсэн зохиолчдын үнэн мөнийг тодруулахыг шаардахын зэрэгцээ “олон ургальч үзэл”, уран бүтээлийн “эрх чөлөө”, чөлөөт өрсөлдөөн, “үндэсний утга зохиол”- ыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн үзэл санааны бүрэн өөрчлөлт хийх гэсэн оролдлого байжээ. Үүнээс үүдэн зохиолчдын дунд хуучин эвлэлийнхнийг “чөдөртэй”, шинэ холбооныхыг “чөлөөтэй” хэмээн нэрлэх ёгт яриа бий болсон. Гэхдээ аль аль холбоо нь шинэ нийгмийн тогтолцоонд гавьтай нийцэн хөрвөж чадалгүй өнөө хэр хуучин бүтэц, зохион байгуулалт, гишүүнчлэл, шагнал урамшууллын тогтолцоотойгоо зууралдан, уран зохиолын салбарт үүрэг оролцоогоо хадгалах гэж оролдсоор явж ирлээ.
““Чөлөөтэй”, “чөдөртэй” хоёрын дунд: Монгол уран зохиолын шилжилтийн үе” хэмээх энэ өгүүлэлд нийгмийн хоёр тогтолцооны зааг дээр Монголын уран зохиолд гарсан олон янзын үзэл санаа, хүсэл зорилгыг баримт мэдээнд тулгуурлан шинжлэн дүгнэнэ. Түүнчлэн утга зохиолын хяналт, социалист уриа лоозон нийгмийн сэтгэлгээнд чухам хэрхэн үйлчлэн нөлөөлж байсныг нягтлахын сацуу социалист Монголын уран зохиол нь зөвхөн тогтсон бүтэц, зохион байгуулалт төдийгүй нутгархах үзэл, найз нөхөд, танил талын холбоо, атаа хорсол, албан тушаалын өрсөлдөөн зэрэг нийгмийн нарийн харилцаан дунд оршиж байсныг тодруулах болно. Монголын зохиолчдын илэрхийлсэн “эрх чөлөө” гэдэг нь “үндэсний ухамсар”, “үндэсний соёлын сэргэлт”-тэй илүү холбогдохоос өрнөдийн либерализм хэмээх ойлголттой төдийлөн холбоогүй байсан. Харин нийгмийн нөхцөл байдал хожим нь эдийн засгийн хувьд “либерал” (неолиберал), улс төрийн хувьд (этно-) националист болж хувирсан гэхэд болно.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
References
BNMAU-yn tuuh (History of the MPRP).1984. Ulaanbaatar: State Publishing, 572.
Demidov, S. S. 1952. Mongol'skaya narodnaya respublika (The People’s Republic of Mongolia). Moscow: Geographgiz, 53.
Dulam, Sendenjavyn, “Analysing Literature from the Viewpoint of Yin Yang (arga bileg),” Ündesnii devshil (National Advancement) newspaper 19, September 30, 1990, 4. Accessed on February 10, 2018, https://eap.bl.uk/archive-file/EAP010-1-46-18#c=0&m=0&s=0&cv=7&xywh=-2880%2C7%2C9935%2C6071
Ellis, Andrew, ed. 2012. Socialist Realisms: Soviet Painting 1920--1970. Milano: Skira Editore, 37.
Friedberg, Maurice. 1960. “Socialist Realism: Twenty-Five Years Later.” The American Slavic and East European Review 19 (2): 276--287.
Humphrey, Caroline. 1994. “Remembering an ‘enemy’: the Bogd Khaan in twentieth-century Mongolia.” In Memory, History, and Opposition Under State Socialism, edited by R.Watson. Santa Fe: School of American Research Press.
Juraga, Dubravka and Booker, Keith M., ed. 2002. Socialist Cultures East and West. A Post-Cold War Assessment. Praeger Publishers, 68.
Kaplonski, Christopher. 2004. Truth, History and Politics in Mongolia: The Memory of Heroes. New York: RoutledgeCurzon.
Lygo, Emily. 2017. “The Thaw Generation Poets in the Post-Soviet Periods.” In Twentieth Century Russian Poetry: Reinventing the Canon, edited by Katharine Hodgson, Joanne Shelton, Alexandra Smith (Open Book Publishers), Accessed on February 14, 2018, http://www.jstor.org/stable/j.ctt1sq5v63.14
“Let us not split our great palace”, Utga zokhiol (Literature) newspaper 44, October 26, 1990, 1. Accessed on March 2, 2018, https://eap.bl.uk/archive-file/EAP010-1-5243#c=0&m=0&s=0&cv=0&xywh=585%2C4901%2C4465%2C2728
Marsh, Rosalind. 1993. “The Death of Soviet Literature: Can Russian Literature Survive?” Europe-Asia Studies, Vol.45 (1): 115--139.
Münkh-Erdene, Lhkamsuren. 2012. “Mongolia’s Post-Socialist Transition: A Great Neoliberal Transformation.” In Mongolians after Socialism: Politics, Economy, Religion, edited by Bruce M. Knauft& Richard Taupier. Ulaanbaatar: Admon Press, 61-66.
Rinchin, Byambyn. Khuurambaa. 1990. Eds. Akim, G., Ts.Tseren & O.Khongor. Ulaanbaatar: Health Publishing, 41.
“Rules of the Mongolian National Free Writers’ Union,” Ündesnii devshil (National Advancement) newspaper 20, October 10, 1990, 4, Accessed on February 10, 2018, https://eap.bl.uk/archivefile/EAP010-1-46-19#?c=0&m=0&s=0&cv=3&xywh=-2892%2C9%2C9994%2C6107
Scott, James C. 1990. Domination and the Arts of Resistance: Hidden Transcripts. New Haven: Yale University Press.